Fakulty of Law
Djital piyasa tiranlarından olan #Facebook, #AB ve #Almanya’da (#Bundeskartellamt’ın Facebook kararı) yapamadığını Türkiye’de yapabilecek mi? Eğer #Facebook, #WhatsApp konusunda denildiği gibi bir uygulamaya giderse 8 Şubat 2021
tarihinden itibaren hâkim durumunu kötüye kullanmaktan #TürkRekabetKurulu en üst seviyeden (%10) idari para cezası vermeli
ve hatta Kurul 4054 s. Kanun’un 9. maddesine gereğince yapısal tedbirleri bile
gündemine almalıdır. Türk rekabet otoritesinin karar almadan önce bu konuda ilk
ve tek karar olan Alman rekabet otoritesinin (Bundeskartellamt) kararına kısaca
bir bakmak gerekir. Zira konu tamamıyla aynıdır.
Sosyal ağlar hizmeti veren dijital
platformlarda faaliyet gösteren küresel çaptaki teşebbüsler, kullanıcılara
sundukları bu hizmet karşılığında doğrudan veya dolaylı yoldan elde ettikleri
kişisel verilerimizi elde ederek işlemekte ve bunu da değişik şekil ve
şartlarda paraya tahvil etmektedir. Bu sistemin nasıl işlediğinden ziyade bu
konuya rekabet hukukunun yaklaşımını konusunda ilk tek emsal karar Alman
rekabet otoritesinin Facebook kararıdır.
Alman Federal Rekabet Kurumunun (Bundeskartellamt)
06.02.2019 tarihli Facebook kararı dünyada bu konuda ilk karardır. Alman
rekabet otoritesinin Facebook’un veri işleme politikasına ilişkin
getirdiği sınırlamalar Facebook’u Almanya’daki kullanıcılarına
uyguladığı hizmet şartlarını değiştirmek zorunda bırakmıştır. Alman rekabet otoritesinin
kararı Facebook bünyesindeki Facebook Inc., Menlo Park, ABD, Facebook
İrlanda Ltd., Dublin, İrlanda, and Facebook Almanya GmbH, Hamburg, Almanya şirketlerini
kapsamaktadır. Bu kararla rekabet otoritesi, Almanya’da yerleşik
olan ve aynı zamanda #Facebook’un sahibi olduğu #WhatsApp, #Oculus, #Masquerade
ve #Instagram olmak üzere diğer kurumsal hizmetlerden de faydalanan kullanıcıların
verilerinin, Facebook.com kullanıcı hesaplarındaki verilerle, kullanıcıların
“gönüllü rızası” olmadan işlenmesini yasaklamaktadır. Facebook
bünyesindeki bu platformlar dışında “Like”, “Share” gibi Facebook’a ait
arayüzlerin kullanıldığı üçüncü taraf teşkil eden websitelerindeki kullanıcı
verileri de yine kullanıcıların gönüllü rızaları olmadan işlenemeyecektir. Bu
sınırlama öncesinde Facebook’un kullanıcılara sunduğu hizmet şartlarına göre
sadece Facebook’un internet sitesi ve akıllı telefon uygulamaları değil aynı
zamanda Facebook’un programlama arayüzlerinin kullanıldığı üçüncü taraf websiteleri
ve uygulamalarından da ilgili arayüzler kullanıcı tarafından kullanılmasa bile
veri erişimi ve işlenmesi sağlanmaktaydı. Bunların yanında arayüz sembolleri
websitesinde yer almasa dahi website yöneticisinin, kullanıcıları analiz etmek
amacıyla arka planda “Facebook Analitiği”ni kullandığı hallerde de Facebook
kullanıcıya ilişkin tüm verilerie erişmekte ve işlemekteydi. Her ne kadar
bu erişimler için kullanıcının rızası gerekmekteyse de kullanıcılar bu
şartları kabul etmedikleri takdirde Facebook sosyal ağ hizmetini
kullanamamaktaydılar. Alman rekabet otoritesinin kararıyla
kullanıcıların farklı kaynaklardan toplanan verilerinin bu şekilde işlenmesi
ancak “gönüllü rıza”larının varlığı kaydıyla mümkün olabilecektir. Diğer bir
ifadeyle platformu kullanmak isteyen kişiler rıza göstermedikleri takdirde
verileri işlenmeyecek ancak aynı zamanda platformu kullanmaları
engellenemeyecektir.
Hem kişisel verilerin korunması hem de
rekabet hukuku boyutu olan kararda, bir teşebbüsün veri koruma kurallarına
aykırı hareket ettiği tespit edilmiş ve bu teşebbüsün de ilgili piyasada sahip
olduğu tekel olma yönündeki pazar eğilimine ayrıca dikkat çekilmiştir. Alman
rekabet otoritesinin kararına karşı açılan iptal davasında Facebook tarafından
talep edilen tedbir kararı dosyayı inceleyen Düsseldorf İstinaf Mahkemesi’nde
kabul edilmesine rağmen Alman BGH, (Yargıtay muadili federal temyiz mahkemesi)
23.06.2020 tarihli kararıyla istinaf kararını bozmuş ve ayrıntılı bir gerekçeli
kararla rekabet otoritesiyle aynı görüşleri benimsemiştir.
Rekabet hukuku ve Rekabet Kurulu
dışında Türkiye’de kişisel verilerin korunmasında KVKK’nın da konuyu incelemesi
ve gerekli adımları atması gerekir. Blog yazısının kapsamını çok genişletmemek
için bu konuya şimdilik burada değinmeyeceğiz.
