Sosyal Medyanın Denetimi ve Alman Sosyal Ağlarda Hak Talepleri ve Müeyyideler Kanunu 2018

Sosyal Medyanın Denetimi ve Alman Sosyal Ağlarda Hak Talepleri ve Müeyyideler Kanunu 2018
(kısaca Facebook-Kanunu olarak adlandırılmakta)

Ass. Prof. Dr. Hamdi PINAR, LL.M.

Bilkent University
Fakulty of Law

Dünya Çapında 2018 Verileri: 
2017'nin son çeyreğinde Facebook'da kaldırılan ekstrem içerik iki kat artarak 2018'in ilk çeyreğinde (Ocak, Şubat ve Mart) dünya çapında 1,9milyon olmuş; Youtube'da ise 2017'nin son çeyreğinde (Ekim, Kasım ve Aralık) 8,2milyon videoyu kaldırılmış. Kaldırılan içeriklerin bu kadar yüksek olması özellikle AB tarafından yapılan baskılara bağlanmaktadır. #Facebook, Almanya'da 2019'un ilk çeyreğinde 160.000 (yüzaltmışbin) içerik çıkarmak zorunda kalmıştır.

Facebook'da kaldırılan içerikler ağırlıklı olarak terörizmle bağlantılı olduğu ifade edilmektedir.  Facebook tarafından ilk kez terör tanımı yapılmış ve terörizm, "sivil halkı, hükumeti veya uluslararası organizasyonları korkutarak/cesaretini kırarak politik, dini veya ideolojik hedefleri takip etmek için kişilere veya mallara karşı kasıtlı güç kullanan her türlü hükumet dışı (devletle bağlantılı olmayan/gayri meşru) organizasyonlar" olarak tanımlanmış. 

Youtube'dan kaldırılan içerikler ise ağırlıklı olarak terör, spam ve porno videoları olmuştur. Kaldırılan bu içerikler, ya şikayet yoluyla veya algoritmaların otomatik tanımaları sayesinde gerçekleşmektedir. 
(bkz.http://www.spiegel.de/netzwelt/web/facebook-loescht-hunderttausende-extremistische-beitraege-a-1204411.html)

Almanya’daki fiili durum:

Facebook gibi online (sosyal) ağlar, Almanya’da dokunulmaz değildir. Örneğin Facebook’ta fake news olarak adlandırılan yalan, iftira, hakaret, bireyleri veya toplumu kışkırtmaya ilişkin olarak yazılanları temizlemek için dünya çapında 7500 kişi istihdam ediliyor. Bu kişilerin 1200 (binikiyüz) tanesi sadece Almanya’da çalışıyor. Facebook, Türkiye’deki gibi, Almanya’da içerik silmek için bana mahkeme kararı getirin diyemiyor. Almanya’da geçen yaz dönemi ortalaması aylık 15.000 (onbeşbin) içerik Facebook tarafından silinmiştir. (Kaynak: NZZ, 2.1.2018).

Yeni Kanun ile düzenlenen hususlar:

Bu kadar kontrole rağmen Almanya sosyal medya olarak adlandırılan online (sosyal) ağlar hakkında 1 Eylül 2017 tarihinde yeni bir kanunu kabul etti ve bu Kanun 1 Ocak 2018’de (esasa ilişkin kısımları) yürürlüğe girdi.

Aşağıda özetlendiği üzere internetin iftira, yalan, hakaret, kışkırtma vs. (fake news) gibi hususlarda sınırsız özgürlük alanı olmadığı gibi bu tür paylaşımların olduğu ortam sağlayıcıları olan Facebook, Twitter’ın da sorumsuz olmadığı kabul edilmektedir. Online (sosyal) ağların işleticisi olan şirketlere de ağır yükümlülükler getirilmiştir. Türkiye’de sıkça dile getirilen “biz Amerikan şirketiyiz”, “biz sadece Amerikan kanunlarına tabiiyiz” gibi aldatmacaların geçerli olmadığı Alman kanuni düzenlemesi ile bir kez daha anlaşılmıştır. Booking.com hakkındaki haksız rekabet sebebiyle Türk mahkemelerinin verdiği tedbir kararı ile Avrupa Birliği Adalet Divanının UBER hakkındaki kararı da bu alandaki önemli gelişmelerdir. Sonuç olarak aşağıda incelenen Alman Kanunu, Türkiye için de emsal niteliğindedir.

Kanun, toplam 6 (altı) maddeden oluşmaktadır. Maddelerin düzenledikleri hususlar kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:

1. Madde: Kanunun uygulama alanını ve kimlerin bu kanunu tabi olduğu tanımlamaktadır.

2. Madde: Şikayetler hakkında düzenli olarak raporlama yükümlüğü ve bu raporun içeriği ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir.

3. Madde: Sosyal ağları yürütenlerin haksız içerikler hakkındaki şikayetlerin dikkate alınarak 24 saat içinde engelleme ve kaldırma yükümlülüğü 9 fıkrada ve alt bendleriyle ayrıntılı bir şekilde yazılmıştır. Bu hükümle sistemin nasıl çalışacağı ve özellikle sosyal ağların kendi özdenetimini sağlamaları, kendi bünyelerinde şikayet mercii oluşturmaları getirilmiştir.

4. Madde: Bu Kanun hükümlerinin ihlâli kabahat olarak nitelendirilmiş olup bu hükümde hangi ihlâle ne kadar idari para cezası verilebileceği düzenlenmiştir. İdari para cezasının alt sınırı 500bin Euro’dan başlamaktadır. Bazı ihlâllerde ise 5milyon Euro idari para cezası öngörülmüştür. Ayrıca kabahat olarak sayıldığı için belli şartlar altında bu cezaların 10 kat arttırılma ihtimali mevcuttur. Bu durumda 50milyon Euro’ya kadar idari para cezası verilebilme ihtimali ortaya çıkmaktadır.

5. Madde: Almanya’da şikâyet, mahkeme ve diğer hususlarda kabul merci olarak tebligatı kabule tam yetkili yerli gerçek bir kişinin sosyal ağlarca atanması mecburiyeti öngörülmüştür.

6. Madde: Kanunun yürürlük tarihi düzenlenmiştir.